بررسی اثر ناهمسانگردی (بافت، ساخت و تکتونیک) بر خواص فیزیکی سنگ های کربناته

چکیده ناهمسانگردی تغییر مقدار بردار اندازه گیری خواص سنگ در جهات مختلف است. ناهمسانگردی معمولا در سنگ¬های رسوبی ، دگرگونی و گاهی سنگ¬های آتشفشانی رخ می¬دهد. در سنگ¬های کربناته ناهمسانگردی معمولا توسط فرآیندهای دیاژنتیکی و استیلولیت¬ها کنترل می¬شود، این عوامل در کیفیت سنگ مخزن نفتی و مقاومت سنگ می¬تواند اثر گذار باشد. هدف ما در این مطالعه بررسی نقش ریز ساختارها (رگه¬ها و استیلولیت¬ها) و نوع بافت سنگ در ناهمسانگردی خواص فیزیکی و مکانیکی سنگ است. در این مطالعه ارتباط بین ریزساختارهای سنگ کربناته با ویژگی¬های صوتی و پارامترهای فیزیکی سنگ و تاثیر متقابل این¬ دو، بر روی سنگ¬های کربناته سازند آسماری منطقه باباحیدر چهارمحال و بختیاری صورت گرفت. برای انجام آزمایش¬ها اندازه گیری سرعت موج فشاری (p)، دو نوع سنگ کربناته بیتومین دار که به رنگ آبی و سنگ فاقد بیتومین به رنگ کرمی قابل تشخیص هستند، از سازند مذکور تهیه شد. هشت نمونه 16 وجهی (از هر نوع سنگ 2 نمونه موازی با لایه و 2 نمونه عمود بر جهت لایه بندی ) به کمک دستگاه برش واترجت با هدف نشان دادن بهتر جهت ناهمسانگردی، آماده شد و میزان سرعت صوت در هریک از وجوه نمونه¬ها تعیین گردید و با تعیین جهت ناهمسانگردی در هر نمونه¬ 16 وجهی، از وجهی که کم¬ترین و بیش¬ترین سرعت موج p را نشان دادند، مقطع نازک تهیه شد. خواص فیزیکی(تخلخل، چگالی، پوکی، درصد آب و غیره) و آزمایش مقاومت بار نقطه¬ای بر روی نمونه¬هایی که میزان سرعت موج فشاری در آن¬ها مشخص شد، به-دست آمد. در این مطالعه، مشخص گردید که سنگ آبی رنگ در جهت عمود بر لایه بندی سرعت بیش¬تری را نسبت به جهت موازی با لایه بندی نشان می¬دهد در حالی که برای مقاومت بار نقطه¬ای کم¬ترین مقدار درجهت عمود بر لایه بندی و بیش¬ترین مقدار در جهت عمود بر لایه بندی حاصل شده است. برای نمونه کرمی رنگ سرعت موج p در دو جهت تقریبا یکسان است ولی مقاومت در جهت عمود بر لایه بندی تقریبا یک و نیم برابر جهت افقی است. هر دو سنگ از نظر بافت تقریبا مشابه¬ای دارند و دارای زمینه میکریتی تا میکرواسپاری هستند و عناصر آواری و عناصر فسیلی در نمونه¬ها یافت می¬شود و بر اساس طبقه بندی فولک (1959-1962) سنگ کرمی رنگ از اینترا بایومیکریت تا اینترا بایومیکرواسپاری تغییر می¬کند درحالی که سنگ آبی رنگ غالبا اینترا بایو میکریت است و براساس طبقه بندی دانهام (1962) سنگ کرمی رنگ از وکستون تا وکستون - پکستون تغییر می¬کند، در حالی که سنگ آبی رنگ بیش¬تر به¬صورت وکستون قابل مشاهده است. تقریبا در همه نمونه¬ها رگه و استیلولیت که توسط مواد رسی، کلسیتی و آهنی پر شده است وجود دارد، میزان استیلولیت در سنگ¬های آبی رنگ به نسبت بیش¬تر است. در واقع عامل ایجاد کننده تغییر در نمونه¬ها تعداد رگه و استیلولیت¬ها و نحوه جهت گیری آن¬ها نسبت به جهت لایه بندی است. واژه¬های کلیدی: سنگ کربناته، سازند آسماری، مطالعات میکروسکپی، ناهمسانگردی، تخلخل، تراوایی، سرعت موج فشاری، خواص فیزیکی، مقاومت بار نقطه¬ای